Naast aandelen zijn obligaties misschien wel de bekendste beleggingen. De minder risicovolle vorm van beleggen schept toch nog altijd veel onduidelijkheid bij beginnende beleggers. Daarom: wat zijn obligaties, hoe werken ze en waar moet je op letten wanneer je ze koopt?
Direct handelen in Obligaties
DEGIRO biedt de mogelijkheid om obligaties te kopen. Zowel bedrijfsobligaties als staatsobligaties zijn te koop bij DEGIRO. DEGIRO is één van de weinig brokers die waarbij het mogelijk is om dergelijke aandelen aan te schaffen. Deze aanbieder staat bekend om haar lage transactiekosten en gebruiksvriendelijke app.
De volgende gegevens zijn van belang wanneer je een obligatie gaat kopen:
- Couponrente: het bedrag aan rente dat je ontvangt wanneer je de obligatie koopt.
- Vervaldag: de laatste dag van de looptijd van een obligatie. Op deze dag ontvang je het uitgeleende geld terug.
- Markt: de markt waarop de obligatie te verhandelen is. Vooral belangrijk wanneer je de de obligatie vóór de vervaldag wilt verkopen.
- Coupures: hier kan je zien tegen welke waarde je een obligatie kunt aanschaffen. Er zijn bijvoorbeeld obligaties van 1.000 euro, maar ook van 20.000 euro.
- Munt van uitgifte: vooral belangrijk wanneer je een buitenlandse obligatie koopt. In dit geval zal ook de wisselkoers bepalend zijn voor je rendement.
- Uitgifteprijs: de prijs waartegen de obligatie wordt uitgegeven. De prijs kan zowel beneden als boven de nominale waarde liggen.
- Nominale waarde: het bedrag dat je ontvangt op de vervaldag. Vaak vooraf vastgesteld.
Wat zijn obligaties?
Een obligatie is in feite een schuldbewijs. Wanneer je een obligatie koopt, geef je een lening aan een land, overheid of onderneming. Zij staan dan bij jou in het krijt en moeten je terugbetalen. Hoe lang ze daarover mogen doen, is van te voren vastgesteld. Dit wordt de looptijd genoemd. Vaak ligt deze ergens tussen de vijf en de dertig jaar. Ieder jaar betaalt het land, de overheid of de onderneming rente aan jou. Dit wordt de coupon genoemd. Aan het eind van de looptijd wordt de volledige obligatie afgelost.
Tenzij de uitgevende instelling intussen failliet is gegaan. Dit is het risico dat je loopt wanneer je een obligatie koopt. Omdat je het geïnvesteerde geld langer kwijt bent en dus meer risico lopen, is het rendement ook vaak hoger dan bij bijvoorbeeld een spaarrekening. Daarnaast zijn veel obligaties beursgenoteerd. Dit betekent dat de prijs van de obligatie afhankelijk is van de koers. Deze koersen worden vaak uitgedrukt in een percentage. Is de obligatie met vier procent gedaald, dan is het bedrag dat bij de aflossing wordt terugbetaald 96%.
Obligaties kopen
Wanneer je bepaalt om te gaan beleggen in obligaties, heb je twee opties. Je kunt de obligaties zelf kopen, of je kunt via beleggingsfondsen in obligaties beleggen. Hoe je belegt in beleggingsfondsen lees je hier. Als je ze zelf wilt kopen, doe je dat via een broker. Een broker is een soort online bank die aandelen, obligaties en andere effecten aanbiedt. De bekendste en goedkoopste brokers vind je op Broker24.nl.
Bij DEGIRO is het mogelijk om obligaties te kijken met zeer lage transactiekosten. Koop vandaag jouw obligaties op DEGIRO.
Via de meeste brokers kun je anno 2020 eenvoudig obligaties verkrijgen. Het voordeel van zelf obligaties kopen, is dat het iets goedkoper is dan wanneer je dat via een beleggingsfonds doet. Bij een beleggingsfonds betaal je namelijk fondskosten en beheerkosten. Koop je zelf je obligaties, dan vervallen deze kosten. Daartegenover staat wel dat je, wil je dezelfde spreiding bereiken als bij een beleggingsfonds, je aardig wat geld tot je beschikking moet hebben. De nominale waarde, dus de prijs, van een staatsobligatie ligt al snel rond de 1.000 euro. Voor een bedrijfsobligatie betaal je al snel 50.000 euro.
Risico
Er zitten, net als bij iedere andere vorm van beleggen, risico’s aan obligaties. Ten eerste is de lange looptijd een groot risico. Omdat de kans op een faillissement van de uitgevende partij groter is in deze periode, loop jij als investeerder ook meer risico. Toch heeft deze lange looptijd ook een positieve keerzijde.
Dit wordt het renterisico genoemd. Anders dan bij aandelen weet je als belegger precies wat het rendement wordt van een obligatie, wanneer je de obligatie koopt. De jaarlijkse rentecoupon en de prijs van de aflossing worden vaak van te voren al vastgelegd. Dit geldt wel alleen wanneer je de obligatie tot het eind van de looptijd vasthoudt. Het kan ook voorkomen dat je de obligatie tussentijds wil of moet verkopen. Dan krijg je te maken met mogelijke koersverschillen, als gevolg van de veranderende rentestand. Hierin loop je ook weer een risico. Stijgt de rente, dan daalt de prijs van de obligatie. Is de actuele rente lager, dan ligt de koers van de obligatie boven honderd procent. Hoe langer de looptijd van de obligatie is, des te gevoeliger is de koers voor veranderingen in de rentestand.
Effectief rendement
Er zijn een paar zaken waar je op moet letten wanneer je zelf obligaties gaat kopen. Zo kun je namelijk geld uitgeven aan eerder uitgegeven obligaties. Hier is op zich niets mis mee, maar er zijn een aantal factoren die dan belangrijk zijn. De eerste factor is de huidige waarde. Deze staat weergegeven als het eerder genoemde percentage, ten opzichte van de waarde bij de eerste uitgifte. De prijs van de obligatie is namelijk afhankelijk van de rentestand, de resterende looptijd en de kredietwaardigheid van de uitgever. Deze zaken veranderen constant en zijn dus belangrijk om te controleren. Belangrijk om te begrijpen is het effectief rendement.
Koop je een obligatie die al eerder is uitgegeven, dan is het bijna onmogelijk om deze op honderd procent van de waarde te kopen. Daarom moet je als belegger niet alleen kijken naar de hoogte van de rentecoupon, maar ook naar het effectief rendement. Dit is te berekenen door het couponrendement en de te behalen koerswinst voor de rest van de looptijd bij elkaar op te tellen.
Rekenvoorbeeld
Stel je koopt in 2018 een obligatie die al eerder is uitgegeven voor 1.000 euro. De resterende looptijd is nog vijf jaar en de huidige waarde ligt op 105%, waardoor de actuele waarde 1.050 euro is. Ieder jaar ontvang je vijf procent rente over het betaalde bedrag. Dit vergelijken we met een spaarrekening waarop je jaarlijks twee procent rente krijgt. Bij deze spaarrekening is het, net als bij een obligatie, verplicht om je geld minimaal vijf jaar te laten staan. Wel ontvang je op de spaarrekening rente-over-rente, in tegenstelling tot bij een obligatie. Bij een obligatie ontvang je ‘slechts’ rente over het bedrag dat je bij aankoop hebt betaald.
Een overzicht van je vijf jaren zien er als volgt uit:
Obligatie Sparen Inleg waarover rendement wordt ontvangen 1.000 euro 1.050 euro Jaar 1 1.050 euro 1.071 euro Jaar 2 1.100 euro 1.092 euro Jaar 3 1.150 euro 1.114 euro Jaar 4 1.200 euro 1.136 euro Jaar 5 1.250 euro 1.159 euro Min 50 euro koerswinst 1.200 euro Omdat de koerswinst van vijftig euro (vanwege de 105%) terugbetaald moet worden, valt de uiteindelijke waarde van de obligatie iets lager uit, hoewel je deze wel hebt geïnvesteerd toen je de obligatie kocht. Deze vijftig euro mag je als spaarder daarentegen wel houden en dus ontvang je hier jaarlijks rente over. Toch maak je met deze obligatie nog altijd meer winst na vijf jaar dan met een depositospaarrekening.
Kredietbeoordelaars
De hoogte van de rente die landen, overheden of bedrijven betalen over een obligatielening staat niet altijd vast. Deze wordt namelijk bepaald door kredietbeoordelaars. Zij brengen een beoordeling uit met betrekken tot de risico’s.
Kredietbeoordelaars geven een rating. Deze rating is een soort keurmerk dat aangeeft hoe groot de kans is dat een land, bedrijf of instelling het ingelegde geld aan het eind van de looptijd kan terugbetalen aan de investeerder. Hierdoor is het makkelijker om een afweging te maken tussen het rendement en de risico’s. Bij de meeste grote bureaus, zoals Standard & Poor, Moody’s en Fitch, lopen de ratings uiteen van AAA (zeer betrouwbaar) tot D (zeer onbetrouwbaar). Hoe lager de beoordeling is, hoe meer rente moet worden betaald op de lening.
Over de betrouwbaarheid van deze ratings zijn de meningen echter verdeeld. In de geschiedenis gingen al meerdere grote banken en bedrijven failliet door keiharde beoordelingen. Denk daarbij aan de bank Lehman Brothers en de IJslandse bank Landsbanki. Zij werden slachtoffer van een kredietcrisis die voortkwam uit de handel in rommelhypotheken. Deze waren eveneens gekeurd door kredietbeoordelaars. Toch is er steeds meer toezicht gekomen op de werkwijze van kredietbeoordelaars. Voor grote veranderingen heeft dit nog niet gezorgd, maar misschien biedt het perspectief voor de toekomst.
Dat deze kredietbeoordelaars grote invloed hebben, is wel duidelijk. Vooral de eerder genoemde bedrijven kunnen een land, bedrijf of instelling maken of kraken met hun ratings. Fouten zijn dan ook snel gemaakt en deze hebben vaak grote gevolgen. Tot op de dag van vandaag zijn er nog altijd weinig grote kredietbeoordelaars die de strijd aan kunnen gaan met de ‘grote drie’.
Soorten obligaties
Er zijn meerdere soorten obligaties die je via een broker kunt kopen. Vaak zitten er zowel voor- als nadelen aan deze obligaties, die allemaal op bepaalde vlakken van elkaar verschillen. Deze verschillen, voor- en nadelen zijn goed om te weten, zodat je nooit iets koopt waarvan je niet precies weet wat het is. Om het simpel en overzichtelijk te houden, sommen we de te verkrijgen obligaties voor je op. Daarbij geven we een korte samenvatting en benoemen we deze voor- en nadelen.
| Soort obligatie | Samenvatting | Voordelen | Nadelen |
| ‘Gewone’ obligatie | Een lening (en dus schuld) bij een land, bedrijf of instelling voor een bepaald aantal jaren. |
|
|
| Convertibles | Obligaties die voor een bepaalde koers geruild kunnen worden tegen aandelen. |
|
|
| Perpetuals | Eeuwigdurende obligaties, vaak met clausule waardoor eerder uitstappen mogelijk wordt voor uitgever. |
|
risico |
| Reverse convertibles | Obligaties die afgelost kunnen worden met vooraf bepaald aantal aandelen, tegen vooraf bepaalde prijs. Hierbij heb je geen kooprecht, maar koopplicht. |
|
|
| Coco (contingent convertible) | Een converteerbare obligatie, die pas omgezet kan worden in aandelen als de koers van de aandelen boven een bepaalde prijsgrens ligt. |
|
|
Tips voor obligatiebeleggers
Het is logisch dat beleggen stress en onzekerheden met zich meebrengt. Daarom is het voor (beginnende) beleggers handig om een paar tips mee te nemen, wanneer je obligaties koopt.
Tip 1: Spreid je beleggingen
Een brede spreiding is van belang, zowel in de diepte (duur van de looptijd) als in de breedte (verschillende bedrijven en sectoren). Spreiden in de diepte is belangrijk omdat inflatie en het rentepeil hand in hand gaan. Spreid je over verschillende looptijden, kan er uiteindelijk elk jaar een lening worden afgelost en kan dat geld ieder jaar worden herbelegd. Hierdoor heb je minder te maken met de inflatie, doordat je hier goed op in kan spelen.
Beleg daarnaast in zo veel mogelijk verschillende bedrijven uit zo veel mogelijk verschillende sectoren. Vooral bij obligaties van banken en bedrijven is deze spreiding van groot belang. Hierbij geldt: hoe lager de kredietwaardigheid van de uitgevers van de obligaties, hoe meer spreiding noodzakelijk is. Hierdoor hou je het risico lager en de kans op rendement hoger.
Tip 2: Let op ratings
Hoewel er in het verleden wat fouten zijn gemaakt door kredietbeoordelaars, is het toch altijd goed om te kijken naar de ratings die zij uitdelen. Vooral wanneer je beginnend belegger bent en weinig verstand hebt van zaken, is iedere hulp welkom. Let daarom op de ratings en de prijsniveaus. Soms zijn er grote verschillen in effectief rendement tussen obligaties met dezelfde looptijd en credit rating. Dit kan betekenen dat de markt het risico anders inschat.
Tip 3: Ga voor winst
Tijdens het beleggen kun je te maken krijgen met verschillende factoren, waaronder rentedalingen en stijgingen. Wanneer de rente daalt, zijn je obligaties meer waard. Bij een forse rentedaling is het daarom verstandig om de langslopende obligaties te verkopen, zodat je de winst veiligstelt. Dit is namelijk waar het uiteindelijk om gaat; geld verdienen met die obligaties die je verkoopt.
Tip 4: Zoek hulp
Twijfel je te veel over je beleggingen en maak je je veel zorgen over je kapitaal, dan kan het een goed idee te zijn om hulp te zoeken in de vorm van een professional. Zo is het mogelijk om een deel van je portefeuille over te dragen aan een vermogens- of fondsbeheerder. Deze experts beschikken over de juiste tools om valkuilen te vermijden en kansen op zowel lange als korte termijn volledig te benutten. Vergeet nooit: een actieve beheerder kan de beste vriend van een belegger zijn.
Tip 5: Beleg niet meer dan je kunt missen
Het klinkt als het intrappen van een open deur, maar met beleggen kun je geld verliezen. Ook wanneer je in obligaties belegt. Daarom is het belangrijk om van tevoren duidelijk te hebben welk bedrag je kunt missen. Naarmate je ouder wordt, heb je misschien meer te besteden en kun je dus een hoger bedrag beleggen. Een handige vuistregel van financieel adviseur Alex Whitehouse is: ‘begin met 1 procent van je inkomen als je twintig jaar bent, en doe hier ieder jaar 1 procentpunt bij’. Hierdoor voorkom je dat je als jonge belegger te veel uitgeeft.
Bepaal daarnaast goed of je überhaupt wel wilt gaan beleggen. Kijk bijvoorbeeld eerst naar je financiële gezondheid. Heb je een studieschuld, een openstaande lening of sta je rood op je rekening? Dan is beleggen misschien niet de beste eerste stap om te zetten. Zodra je je financiële huishouding op orde hebt, kun je altijd nog gaan beleggen in obligaties.
Tip 6: Kies de juiste vorm
Om te beleggen in obligaties heb je een relatief groot kapitaal nodig. Helemaal wanneer je wilt gaan voor een gezonde spreiding. Heb je hiervoor het geld niet en kun je de juiste spreiding niet bewerkstelligen, overweeg dan om te beleggen via een beleggingsfonds. Een beleggingsfonds kan voor jou de juiste keuzes maken met betrekking tot het kopen en verkopen van onder meer obligaties, waardoor je zelf minder omkijken hebt naar je beleggingen. Daarnaast is er voor het investeren in een beleggingsfonds veel minder geld nodig dan wanneer je zelf obligaties koopt. Doordat een beleggingsfonds voor jou belegt in honderden, soms duizenden bedrijven, heb je direct een goede spreiding te pakken met een relatief kleine investering.